Bardzo
często zdarza się, że podmioty branży TSL nie wiedzą, czy wykonywane czynności
mieszczą się w ramach działalności transportowej, czy może w ramach
działalności spedycyjnej. Brak takiej wiedzy nie pozwala na określenie, w jakim
zakresie dany podmiot ponosi odpowiedzialność za wykonywane czynności.
Pomiędzy przewoźnikiem drogowym i spedytorem jest dość spora różnica:
- przewoźnik to przedsiębiorca, uprawniony do wykonywania transportu drogowego w
zakresie przewozu rzeczy,
- spedytor to przedsiębiorca, uprawniony
do wykonywania transportu drogowego w zakresie pośrednictwa przy przewozie
rzeczy.
W praktyce, przewoźnik przewozi ładunki a spedytor ten przewóz organizuje.
Nie wszyscy jednak wiedzą z czego wynika, że przy danym transporcie
wstępujemy jako przewoźnik lub spedytor. Często przewoźnikowi błędnie wydaje
się, że skoro „odsprzedał” dalej zlecenie, jest spedytorem i nie uczestniczy w
umowie przewozu oraz nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne szkody w
transporcie. Takie myślenie jest nie tylko błędne, ale również groźne dla wielu
przewoźników, gdyż często sami muszą mierzyć się z jej skutkami szkody, którą
spowodował podwykonawca.
Czym zatem różni się umowa przewozu od umowy spedycji?
Punktem wyjścia jest
zlecenie, potocznie określane jako zlecenie transportowe, zlecenie przewozu lub
zlecenie spedycyjne.
Umowa przewozu
Według prawa przewozowego,
art. 47 ust. 3 ustawy prawo przewozowe oraz art. 4 konwencji CMR, dowodem
zawarcia umowy przewozu jest list przewozowy. List przewozowy nie stanowi
jednak jedynego dopuszczalnego dowodu zawarcia pomiędzy określonymi stronami
umowy przewozu, gdyż może być on dowodem zawarcia umowy przewozy jedynie jeśli
nie będzie żadnych innych środków dowodowych lub„… przeciwnego dowodu …”
(art. 9 konwencji CMR).
Jeżeli więc chcemy
zawrzeć umowę przewozu musimy zadbać o to, aby przyjąć zlecenie transportowe, z którego
jednoznacznie wynika, że zlecono nam przewóz towaru z punktu A do punktu B.
Przyjmując takie zlecenie wstępujemy w stosunek prawny umowy przewozu a naszą
odpowiedzialność określa stosowne prawo przewozowe - konwencja CMR lub Prawo
Przewozowe. Jeżeli nawet „odsprzedamy” zlecenie innemu przewoźnikowi, to skutki
ewentualnej szkody w czasie przewozu dokonywanego przez podwykonawcę
obciążą nas. I nie tego zmieni fakt, że w takiej umowie występujemy jako
tzw. "przewoźnik umowny", w dalszym ciągu ponosimy odpowiedzialność
jak przewoźnik.
O ile zawarcie przez strony
określonej umowy wymaga akceptacji przez strony jej postanowień, zlecenie transportowe (lub przewozu) należy uznać za ofertę.
Zawarcie umowy przewozu na podstawie otrzymanego zlecenia następuje albo
poprzez akceptację, albo poprzez tzw. milczący akcept. W każdym przypadku jeśli
dochodzi do zawarcia umowy na podstawie zlecenia, postanowienia w nim zawarte
stanowią postanowienia umowne, które wiążą strony umowy.
Charakterystyczne dla zlecenia
transportowego jest to, że zawiera ono informacje istotne do uznania umowy
zawartej na jej podstawie za umowę przewozu. Należą do nich np.:
·
oznaczenia w nazwie dokumentu „Zlecenie transportowe” lub Zlecenie
przewozu”
·
podanie w treści zlecenia „Konwencji CMR” i „ustawy Prawo Przewozowe”
jako podstaw prawnych do określania praw, obowiązków i odpowiedzialności stron
umowy.
·
użycie słowa „Fracht” lub „Zapłata za fracht” jako ceny za wykonywaną
usługę.
Często, choć jest to rzadka,
aczkolwiek zalecana praktyka, określanie w treści dokumentu rodzaju wykonywanej
usługi, np.:
·
niniejszym zleca się wykonanie przewozu (lub zamiennie transportu)
towaru …, lub
·
niniejszym Zleceniodawca zleca Zleceniobiorcy wykonanie przewozu (lub
zamiennie transportu) towaru …
Umowa spedycji
Umowa spedycji należy do
kategorii umów o świadczenie usług, o bardzo szeroko określonej treści. Usługi
spedycyjne mają bowiem bardzo szeroki oraz zróżnicowany charakter, obejmują
wiele czynności prawnych i faktycznych. Mogą się odnosić do usług związanych z
wysyłaniem przesyłek, np. przygotowanie przesyłki do przewozu, zawarcie umowy
przewozu z przewoźnikiem, wystawienie listu przewozowego, załadowanie
przesyłki, ubezpieczenie jej na czas przewozu i inne. W zakresie
odpowiedzialności spedytora może być też sprawowanie opieki na czas przewozu,
np. konwojowanie przesyłki, działanie w wypadku przeładunku w trakcie procesu
transportowego, zgłoszenie do odprawy celnej (przy przewozach
międzynarodowych). Przy odbiorze przesyłki spedytor może mieć za zadanie
przyjmować zawiadomienia o nadejściu przesyłki do miejsca przeznaczenia,
odebrać przesyłkę od przewoźnika, ewentualnie żądać sporządzenia protokołu o
stanie przesyłki, odwieźć ją do magazynu odbiorcy i wykonać jeszcze inne
czynności.
Kodeks cywilny nie
zastrzega dla umowy spedycji żadnej szczególnej formy. Umowa ta może zostać
zawarta przez każde zachowanie się stron, które ujawnia ich wolę w sposób
dostateczny (art. 60 k.c.). Przepisy Kodeksu cywilnego nie przewidują obowiązku
zawierania umów spedycji, w szczególności nie nakładają takiego obowiązku na
spedytora. Umowa spedycji dochodzi do skutku według zasad ogólnych odnoszących
się do zawierania umów (art. 66 k.c. i n.). Z ofertą zawarcia umowy występuje
zwykle dający zlecenie. Spedytor, jeżeli nie chce przyjąć oferty, powinien o
tym niezwłocznie zawiadomić dającego zlecenie (art. 736 k.c. w zw. z art. 796
k.c.). Dokonując czynności prawnych spedytor może występować na zewnątrz
zarówno w imieniu własnym jak i w imieniu dającego zlecenie.
Jeżeli chcemy zawrzeć umowę spedycji musimy zadbać o to, aby akceptowane przez nas
zlecenie dotyczyło zorganizowania przewozu towaru z punktu A do punktu B. Naszą
odpowiedzialność określa wtedy kodeks cywilny. Realizując umowę spedycji,
zawieramy z przewoźnikiem umowę przewozu i zlecamy mu transport towaru.
Przewoźnik ten będzie ponosił wówczas odpowiedzialność za skutki ewentualnej
szkody w czasie transportu na podstawie stosownego prawa przewozowego. Jeżeli
jednak popełniliśmy błąd w wyborze tego przewoźnika, odpowiedzialność w takim
przypadku spoczywa również na nas.
Podobnie jak przy
zawieraniu umowy przewozu, o ile zawarcie przez strony określonej umowy wymaga
akceptacji przez strony jej postanowień, zlecenie spedycyjne należy uznać za ofertę.
Zawarcie umowy spedycji na podstawie otrzymanego zlecenia również następuje
albo poprzez akceptację, albo poprzez tzw. milczący akcept. W każdym przypadku
jeśli dochodzi do zawarcia umowy na podstawie zlecenia, postanowienia w nim
zawarte stanowią postanowienia umowne, które wiążą strony umowy.
Charakterystyczne dla zlecenia
spedycyjnego jest to, że zawiera ono informacje istotne do uznania umowy
zawartej na jego podstawie za umowę spedycji. Należą do nich między innymi:
·
oznaczenia w nazwie dokumentu „Zlecenie spedycyjne” lub rzadziej
„Zlecenie zorganizowania przewozu”
·
użycie słowa „Stawka” lub „Stawka za usługę” jako ceny za wykonywaną usługę
·
podanie w treści zlecenia „ustawy Kodeks Cywilny” jako podstawy prawnej
do określania praw, obowiązków i odpowiedzialności stron umowy.
Często, choć jest to rzadka,
aczkolwiek zalecana praktyka, określanie w treści dokumentu rodzaju wykonywanej
usługi np.:
·
niniejszym zleca się zorganizowanie przewozu (lub zamiennie transportu)
towaru …, lub
·
niniejszym Zleceniodawca zleca Zleceniobiorcy wykonanie usługi
polegającej na zorganizowaniu przewozu towaru …
UWAGA.
Przy ocenie,
czy ponosisz odpowiedzialność jak spedytor, czy jak przewoźnik najważniejsze
jest to, jakie zlecenie przyjąłeś i jaką umowę zawarłeś a nie jakie czynności
faktycznie wykonałeś, lub jak chcesz, żeby Cię postrzegano.
Jerzy Różyk
ekspert ds. oceny ryzyka w transporcie
i ubezpieczeń transportowych
Skomentuj » |
etransport.pl - nie ponosi odpowiedzialności za treść wypowiedzi zamieszczanych przez użytkowników Forum i autorów publikacji na stronach parking.etransport.pl. Osoby zamieszczające wypowiedzi i publikacje naruszające prawo lub prawem chronione dobra osób trzecich mogą ponieść z tego tytułu odpowiedzialność karną lub cywilną.
Przeczytaj inne teksty CDS
CDS o sobie